मालमत्ता खरेदी करताना अनेक शुल्कं आणि कर भरावे लागतात. यात सर्वात महत्वाचा म्हणजे स्टॅम्प ड्युटी (Stamp Duty) किंवा मुद्रांक शुल्क. हा कर राज्य सरकारला मालमत्तेच्या हस्तांतरणावर भरावा लागतो.
स्टॅम्प ड्युटी म्हणजे काय?
स्टॅम्प ड्युटी हा एक प्रकारचा कर आहे जो मालमत्तेच्या खरेदी किंवा विक्रीच्या व्यवहारावर राज्य सरकार आकारते. हा कर मालमत्तेच्या मूल्याच्या टक्केवारीत आकारला जातो. हा कर महाराष्ट्र मुद्रांक अधिनियम, १९५८ द्वारे नियंत्रित केला जातो. प्रत्येक राज्याने आपल्या स्टॅम्प ड्युटीचे दर ठरविलेले असतात आणि हे दर मालमत्तेचे स्थान, प्रकार, आणि व्यवहार मूल्य ई. विविध घटकांवर अवलंबून असतात.
स्टॅम्प ड्युटीचे महत्त्व
- स्टॅम्प ड्युटी ही मालमत्ता व्यवहारांवर आकारली जाणारी एक शुल्क आहे जी मालमत्ता नोंदणी प्रक्रियेचा एक भाग आहे. ही शुल्क भरल्याशिवाय मालमत्तेचे व्यवहार कायदेशीररित्या वैध मानले जात नाहित.
- स्टॅम्प ड्युटी हा महाराष्ट्र सरकारसाठी महत्त्वाचा उत्पन्नाचा स्रोत आहे. या पैशांचा उपयोग रस्ते, पाणीपुरवठा, शिक्षण आणि आरोग्य सेवा यांसारख्या सार्वजनिक सुविधांमध्ये सुधारणा करण्यासाठी केला जातो.
- स्टॅम्प ड्युटी भरल्याने मालमत्तेच्या हक्काचा पुरावा मिळतो. योग्यरित्या स्टॅम्प ड्युटी भरलेली मालमत्ता दस्तऐवज कायदेशीररित्या वैध मानले जातात.
- स्टॅम्प ड्युटीमुळे मालमत्ता व्यवहारांमध्ये पारदर्शकता येते आणि फसवणूक टाळण्यास मदत होते.
स्टॅम्प ड्युटी महाराष्ट्र
महाराष्ट्रात स्टॅम्प ड्युटी १९५८ च्या महाराष्ट्र मुद्रांक अधिनियमाद्वारे नियंत्रित केले जाते. महाराष्ट्र सरकारने बुधवारी (26 ऑगस्ट) स्टॅम्प ड्युटी म्हणजे मुद्रांक शुल्क कमी करण्याचा निर्णय घेतला आहे. या वर्षी आतापर्यंत मुद्रांक शुल्क 5 टक्के इतकं आकारलं जात होतं, आता 31 डिसेंबरपर्यंत ते 2 टक्क्यांवर आणण्यात आलं आहे. तसेच 1 जानेवारी ते 31 मार्च 2021 पर्यंत ते 3 टक्के इतकं आकारण्यात येणार आहे. यामुळे घरखरेदीला चालना मिळेल अशी अपेक्षा आहे1.
आपल्याला नक्की किती मुद्रांक शुल्क लागेल हे जाणून घेण्यासाठी आपण खरेदी करत असलेल्या मालमत्तेचं बाजारमूल्य तुम्हाला माहिती असावं लागतं. ते मूल्य तुम्हाला येथे मिळू शकतं.
राज्यात स्टॅम्प ड्युटीचे दर वेगवेगळे आहेत आणि ते खालील घटकांवर अवलंबून असतात:
- मालमत्तेचा प्रकार: जमीन, घर, दुकान, फ्लॅट इत्यादी.
- मालमत्तेचे स्थान: शहरी भाग, ग्रामीण भाग.
- खरेदीदार आणि विक्रेत्याचे निवास: महाराष्ट्रातील रहिवासी किंवा बाहेरील रहिवासी.
- मालमत्तेचे मालकाचे लिंग: स्त्री किंवा पुरुष.
नोंदणी व मुद्रांक विभाग, महाराष्ट्र शासन दर पत्रक
महाराष्ट्र मुद्रांक शुल्क दर खालीलप्रमाणे आहेत:
| मालमत्तेचा प्रकार | शहरी भाग | ग्रामीण भाग |
|---|---|---|
| जमीन | ५% ते ७% | ३% ते ५% |
| घर | ५% ते ७% | ३% ते ५% |
| दुकान | ५% ते ७% | ३% ते ५% |
| फ्लॅट | ५% ते ७% | ३% ते ५% |
स्टॅम्प ड्युटी कशी भरायची
स्टॅम्प ड्युटी भरण्याचे अनेक मार्ग आहेत:
- ऑनलाइन: महाराष्ट्र सरकारच्या इ-स्टॅम्पिंग पोर्टलद्वारे तुम्ही ऑनलाइन स्टॅम्प ड्युटी भरू शकता.
- स्टॅम्प पेपर: तुम्ही अधिकृत विक्रेत्याकडून स्टॅम्प पेपर खरेदी करून स्टॅम्प ड्युटी भरू शकता.
- उपनिबंधक कार्यालय: तुम्ही तुमच्या जिल्ह्यातील उपनिबंधक कार्यालयात जाऊन स्टॅम्प ड्युटी भरू शकता.
स्टॅम्प ड्युटी ऑनलाईन कशी भरायची?
- सर्वप्रथम तुम्ही नोंदणी व मुद्रांक विभाग महाराष्ट्र शासनाच्या अधिकृत वेबसाईटला (IGR Maharashtra) भेट द्या.
-
ऑफिशियल वेबसाईटवर तुम्हाला ई-पेमेंट्स ऑप्शन दिसेल त्यावर क्लिक करा.
-
ई-पेमेंट्स ऑप्शन वर क्लिक केल्यानंतर तुम्हाला
शासकीय जमा लेखा प्रणाली (ग्रास) IGR grass ऑप्शन दिसेल त्यावर क्लिक करा.
-
त्यानंतर तुम्हाला नवीन
वेबसाईटवर
रिडायरेक्ट केली जाईल.
- या व्यक्तीवर तुम्हाला नोंदणी महानिरीक्षक असा ऑप्शन दिसेल, त्यावर क्लिक करा.
-
यानंतर तुम्हाला
या
वेबसाईटवर रीडायरेक्ट केले जाईल, या वेबसाईटवर तुम्हाला नोंदणी न करता रक्कम
भरणा या ऑप्शन वर क्लिक करायचे आहे.
-
यानंतर 'Citizen' या ऑप्शन वर क्लिक करून घ्यायचा आहे. यानंतर 'Make Payment to
Register Your Document' या ऑप्शन वर क्लिक करायचं आहे.
-
यापुढे तुम्हाला तीन ऑप्शन दिसतील योग्य तो पर्याय निवडून व्यवस्थितपणे दिलेली
माहिती भरून पेमेंट करायचे आहे.
स्टांप ड्यूटी कैलकुलेटर
महाराष्ट्रात, स्टॅम्प ड्युटी दर मालमत्तेच्या प्रकारावर, खरेदीदार/विक्रेत्याचा लिंग आणि वैवाहिक स्थितीवर, आणि जिल्ह्यावर अवलंबून असतात.
स्टॅम्प ड्युटीची गणना करण्यासाठी, तुम्ही खालील स्टेप्सचे अनुसरण करू शकता:
- मालमत्तेचा प्रकार निश्चित करा: जमीन, घर, दुकान, इ.
- खरेदीदार/विक्रेत्याची लिंग आणि वैवाहिक स्थिती निश्चित करा: पुरुष, स्त्री, विवाहित, अविवाहित.
- जिल्हा निश्चित करा: पुणे, मुंबई, ठाणे, इ.
- मालमत्तेची किंमत निश्चित करा: खरेदी किंवा कराराची रक्कम.
एकदा तुम्ही ही माहिती निश्चित केल्यानंतर, तुम्ही खालील पद्धतींचा वापर करून स्टॅम्प ड्युटीची गणना करू शकता:
ऑनलाइन स्टॅम्प ड्युटी कॅल्क्युलेटर वापरा
- महाराष्ट्र सरकारच्या इ-स्टॅम्पिंग आणि नोंदणी विभागाच्या स्टॅम्प ड्युटी कॅल्क्युलेटरच्या ला भेट द्या.
- "स्टॅम्प ड्युटी कॅल्क्युलेटर" पर्याय निवडा.
- आवश्यक माहिती (मालमत्तेचा प्रकार, लिंग, वैवाहिक स्थिती, जिल्हा, किंमत) टाका.
- "कॅलक्युलेट करा" बटणावर क्लिक करा.
- तुमची स्टॅम्प ड्युटी रक्कम स्क्रीनवर दर्शविली जाईल.
मॅन्युअल गणना
- महाराष्ट्र सरकारच्या राजपत्रात प्रकाशित केलेले नवीनतम स्टॅम्प ड्युटी दर शोधा.
- तुमच्या मालमत्तेच्या प्रकारासाठी आणि तुमच्या वैयक्तिक परिस्थितीनुसार योग्य दर निवडा.
- दर मालमत्तेच्या किंमतीने गुणाकार करा.
- हे तुम्हाला तुमची स्टॅम्प ड्युटी रक्कम देईल.
मुद्रांक शुल्क शासन निर्णय
| विषय | दिनांक | संदर्भ | डाऊनलोड |
|---|---|---|---|
| मुंबई पोर्ट अधिकारी योग्य प्राधिकारी घेाषीत | 07/02/2004 | मु 2004/3538/(03)प्र क्र 58/म-1 | Save |
| फ्रँकिंग | 15/03/2014 | डी-/एस टी पी/केस क्र. 6/14/106/2014 | Save |
| 500 पेक्षा कमी वसुलीची प्रकरणे निर्लेखित | 18/01/2007 | शा.नि.क्र. लोलस06/3184/प्रक्र 471/म1 | Save |
| संस्थानिक संस्था कर लागू बाबत | 05/04/2011 | स्था सं क 2011/प्र क्र /33/11/नवि - 34 | Save |
| भाडेपट्टयाने व कब्जेहक्काने प्रदान केलेल्या शासकीय जमिनी कर्ज उभारण्यासाठी वित्तीय संस्थाकडे तारण ठेवण्यास परवानगी देण्याबबात | 02/01/2012 | शा नि जमीन 11/2011/प्र क्र 166/ ज 1 | Save |
| सामूहिक प्रोत्साहन योजना 2007 मध्ये सुधारणा | 31/01/2012 | शनि पीएसआय 1707/सीआर 50/उदयोग8 | Save |
| अभिनिर्णय प्रकरणबाबत मु जि अंमलबजावणी 1 व 2 यांना प्राधिकृत करणेबाबत | 30/08/2013 | आस्थापना 2012/480/प्रक्र 182/म-1 | Save |
निष्कर्ष
मालमत्ता खरेदी करताना स्टॅम्प ड्युटी भरणे आवश्यक आहे. स्टॅम्प ड्युटीचे दर आणि नियम प्रत्येक राज्यात वेगवेगळे असतात. महाराष्ट्रात स्टॅम्प ड्युटी १९५८ च्या महाराष्ट्र मुद्रांक अधिनियमाद्वारे नियंत्रित केले जाते. तुम्ही ऑनलाइन, स्टॅम्प पेपर किंवा उपनिबंधक कार्यालयात जाऊन स्टॅम्प ड्युटी भरू शकता.